[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zanim się dziś rozstaniemy, opowiem ci o etyce Kanta.- Tylko się pospiesz, niedługo muszę wracać do domu.- Powątpiewanie Hume’a w to, co mogą nam powiedzieć zmysły i rozum, sprawiło, że Kant od nowa przemyślał wiele istotnych kwestii życiowych.Dotyczyło to zwłaszcza moralności.- Hume stwierdził, że nie da się udowodnić, co jest dobre, a co złe, bo nie możemy przechodzić od zdań „jest” do zdań „powinien”.- Zdaniem Hume’a o różnicy pomiędzy dobrem a złem nie decydują ani rozum, ani też doświadczenia, lecz po prostu nasze uczucia.Według Kanta takie twierdzenie opierało się na zbyt chwiejnych podstawach.- Owszem, mogę się z nim zgodzić.- Kant od samego początku żywił silne przeświadczenie, że różnica pomiędzy dobrem a złem jest czymś jak najbardziej realnym.Zgadzał się z racjonalistami, którzy twierdzili, że cechą ludzkiego rozumu jest rozróżnienie między dobrem a złem.Wszyscy ludzie wiedzą, co jest dobre, a co złe, i wiemy to nie tylko dlatego, że się tego nauczyliśmy, ale ponieważ to tkwi w naszym rozumie.Zdaniem Kanta wszyscy ludzie mają praktyczny rozum, czyli taką zdolność rozumu, która w każdym momencie pozwala nam dokonać oceny moralnej, powiedzieć co jest dobre, a co złe.- A więc to wrodzone?- Zdolność do odróżniania dobra od zła jest tak samo wrodzona, jak wszystkie inne właściwości rozumu.Tak jak wszyscy ludzie posiadają te same formy rozumu - na przykład postrzegamy każdą rzecz jako skutek innej - tak wszyscy podlegają także temu samemu uniwersalnemu prawu moralnemu.Owo prawo moralne obowiązuje w taki sam absolutny sposób jak fizyczne prawa przyrody.Jest ono równie podstawowe dla naszego życia moralnego, jak podstawowe dla naszego życia umysłowego jest to, że wszystko ma swoją przyczynę, czy też, że 7 plus 5 równa się 12.- A co mówi to prawo moralne?- Stoi ponad wszelkim doświadczeniem, jest zatem „zasadą formalną”.Oznacza to, że nie wiąże się z żadnymi określonymi sytuacjami wyboru.Dotyczy wszystkich ludzi we wszystkich społeczeństwach i we wszystkich czasach.Nie mówi więc, że masz robić to i to, gdy znajdziesz się w takiej a takiej sytuacji.Mówi, jak masz postępować we wszystkich sytuacjach.- Ale jaki cel ma noszenie w sobie „prawa moralnego”, jeśli nie mówi ono, co mamy robić w określonych sytuacjach?- Kant określa prawo moralne jako imperatyw kategoryczny.Prawo moralne jest „kategoryczne”, to znaczy obowiązuje bezwarunkowo we wszystkich sytuacjach.Poza tym jest „imperatywem”, co znaczy, że jest „nakazem” absolutnie nie do odrzucenia.- Aha.- Kant formułuje imperatyw kategoryczny na wiele sposobów.Po pierwsze, powiada: Postępuj wedle takiej tylko zasady, co do której mógłby i jednocześnie chcieć, aby stała się prawem powszechnym.- To znaczy, że kiedy coś robię, zawsze muszę upewnić się, czy pragnę, by inni ludzie postępowali tak samo, gdy znajdą się w podobnej sytuacji.- Właśnie.Tylko wtedy będziesz działać zgodnie z prawem moralnym, które masz w sobie.Kant określił także imperatyw kategoryczny mówiąc, że: Zawsze masz traktować człowieka jako cel sam w sobie, a nie tylko środek do celu.- Nie możemy więc wykorzystywać innych ludzi, by osiągnąć korzyści.- Tak, bo wszyscy ludzie są celem sami w sobie.Ale dotyczy to nie tylko innych ludzi, lecz także ciebie samej.Nie wolno ci „wykorzystywać” samej siebie jako środka do osiągnięcia celu.- To przypomina co nieco „złotą zasadę”, która mówi, że musisz postępować wobec innych tak, jak chciałbyś, by oni postępowali wobec ciebie.- Tak, i to także jest „formalny” postulat, który obejmuje wszystkie sytuacje wyboru etycznego.Możesz powiedzieć, że „złota zasada” wyraża to, co Kant nazwał „prawem moralnym”.- Ale to przecież tylko hipotezy.Hume miał chyba rację, że nie potrafimy udowodnić rozumem, co jest dobre, a co złe.- Zdaniem Kanta prawo moralne jest równie absolutne i powszechne jak na przykład związki przyczynowe, których nie da się udowodnić za pomocą rozumu, a mimo to żaden człowiek im nie zaprzeczy.- Mam wrażenie, że właściwie rozmawiamy o sumieniu.Bo chyba wszyscy ludzie mają sumienie.- Owszem, Kant opisując prawo moralne, opisuje ludzkie sumienie.Nie potrafimy udowodnić słuszności tego, co mówi nam sumienie, ale i tak to wiemy.- Może się zdarzyć, że będę dobra i miła dla innych tylko dlatego, że to leży w moim interesie.To może być na przykład sposób zdobycia popularności.- Ale jeśli dzielisz się z innymi tylko po to, by zyskać popularność, nie działasz z poszanowaniem dla prawa moralnego.Być może działasz zgodnie z prawem moralnym, i to dobrze, ale by nazwać coś czynem prawdziwie moralnym, musi to być rezultatem samoprzezwyciężenia się.Jedynie kiedy robisz coś, bo uważasz za swój obowiązek przestrzeganie prawa moralnego, możesz mówić o czynie moralnym.Dlatego etykę Kanta nazywa się często etyką obowiązku.- Mogę czuć, że moim obowiązkiem jest zbieranie pieniędzy na Czerwony Krzyż lub głodujących w Afryce.- Tak i decydujące znaczenie ma tu fakt, że robisz to, ponieważ uważasz to za właściwe.Nawet gdyby pieniądze, które zebrałaś, zaginęły po drodze i nie nakarmiły nikogo, to usłuchałaś prawa moralnego [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • funlifepok.htw.pl

    •