[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.w sÅ‚ynnym egipskim papirusieEbersa, ale wzmianki o nim znajdujemy też w Nowym Testamencieoraz w piÅ›miennictwie greckim i rzymskim.Znany byÅ‚ w medycyniechiÅ„skiej i arabskiej.W starożytnej Grecji i Rzymie stosowano gom.in.przeciwko kolkom, bólom gÅ‚owy i chorobach skórnych.Gladia­torzy, toczÄ…cy przecież walki na Å›mierć i życie, tak wierzyli wewzmacniajÄ…ce wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci tej aromatycznej roÅ›liny, że przez ostatniedni przed starciem wyciÄ…giem z nasion kopru nacierali swoje mięśnie.ZresztÄ… w starożytnoÅ›ci i pózniej koper uchodziÅ‚ poniekÄ…d za zielemagiczne przynoszÄ…ce szczęście w kÅ‚opotach miÅ‚osnych i w małżeÅ„stwie.Przez caÅ‚e wieki Å‚Ä…czyÅ‚y siÄ™ z nim również inne przesÄ…dy ludowe noszenie przy sobie jego nasion odpÄ™dzaÅ‚o różne demony, chroniÅ‚oprzed czarami, przeciwdziaÅ‚aÅ‚o uderzeniom piorunów.Ze starożytnego Rzymu (wraz z osÅ‚awionymi legionami) koperwÅ‚oski przedostaÅ‚ siÄ™ do Å›rodkowej Europy.W wiekach Å›rednichuprawiano go przede wszystkim w ogrodach przyklasztornych, figurujeteż w Capitulare de wiÅ‚lis Karola Wielkiego oraz w planie sÅ‚ynnegoogrodu w st.Gallen.PiszÄ… o nim tak sÅ‚ynni zielarze, jak Å›w.Hildegarda,Paracelsus czy Matthiolus.Koper wÅ‚oski uchodziÅ‚ przed wiekami za ziele o wszechstronnymzastosowaniu leczniczym, do tego stopnia, że powstaÅ‚o ponad 200recept na jego skuteczne zastosowanie.To zioÅ‚o i przyprawa wywodzÄ…ce siÄ™ z rejonu Morza Zródziemnegoi Azji Mniejszej dzisiaj uprawiane jest dosÅ‚ownie w caÅ‚ej Europie,a także w Ameryce (szczególnie Argentyna) oraz Azji (Chiny i Japonia).W Polsce koper udaje siÄ™ na ogół dobrze, chociaż jest roÅ›linÄ…niezawodnÄ… jedynie w cieplejszych rejonach naszego kraju.Uprawa kopru wÅ‚oskiego wymaga gleby żyznej, bogatej w wapÅ„,a najlepiej udaje siÄ™ w miejscach dobrze nasÅ‚onecznionych.Roz­mnażamy go wyÅ‚Ä…cznie z nasion, które wysiewa siÄ™ zazwyczaj w kwiet­niu wprost do gruntu.W pierwszym roku roÅ›lina wytwarza dÅ‚ugi,108 **«f£**-wrzecionowaty korzeÅ„ oraz rozetÄ™ przyziemnych, ogonkowych, pierzas-todzielnych liÅ›ci.W drugim roku upraw (ale w sprzyjajÄ…cych warunkachjuż pod koniec pierwszego roku) z ziemi wyrasta niekiedy na wysokość2 metrów rozgaÅ‚Ä™ziony pÄ™d kwiatowy, a Å‚odygÄ™ otaczajÄ… liÅ›cie o skórzas-tych pochwach.RoÅ›lina wytwarza drobne, żółtawe kwiaty zebrane naszczytach pÄ™dów w pÅ‚askie baldachy, które zakwitajÄ… kolejno (jakbypiÄ™trami) od lipca aż do pierwszych przymrozków.W zwiÄ…zkuz nierównomiernym kwitnieniem roÅ›liny  owoce (podÅ‚ugowatojajo-wate, zielonoszare rozÅ‚upki) nie dojrzewajÄ… na caÅ‚ym baldachu jedno­czeÅ›nie, lecz stopniowo, a część z nich w naszym klimacie w ogóle siÄ™nie zawiÄ…zuje.Zbieramy je zatem stopniowo, wybierajÄ…c tylko w peÅ‚nidojrzaÅ‚e części owocostanu.Taki system zbioru gwarantuje wprawdzie,że owoce nie bÄ™dÄ… pleÅ›nieć, ale jest niezmiernie pracochÅ‚onny.Jeżeli zezbiorem zaczekamy do wrzeÅ›nia lub niekiedy nawet poczÄ…tku paz­dziernika, możemy Å›cinać od razu caÅ‚e dojrzaÅ‚e baldachy, w którychwiÄ™kszość owoców zmieni barwÄ™ na zielonkawobrunatnÄ… i dosuszać jena plandece w ciepÅ‚ym i przewiewnym miejscu, wymłócić i.dosuszyćraz jeszcze.Owoce przechowujemy w szczelnych naczyniach, by niestraciÅ‚y aromatu.PodstawowÄ… substancjÄ… czynnÄ… owoców kopru jest olejek lotnyzawierajÄ…cy m.in.anetol, pinen, fenchon i limonen.ZawierajÄ… oneponadto flawonoidy, cukry, tÅ‚uszcze, wÄ™glowodany, biaÅ‚ka i wosk.Koper wÅ‚oski przede wszystkim reguluje trawienie, wykazujedziaÅ‚anie wiatropÄ™dne, rozkurczowe, wykrztuÅ›ne i mlekopÄ™dne.Napar z owoców.1 Å‚yżkÄ™ zmielonych owoców kopru zalewamyszklankÄ… wrzÄ…cej wody i pozostawiamy przez 15 20 minut podprzykryciem.Po przecedzeniu pijemy 2 3 razy dziennie po półszklanki naparu (dzieci kilka razy dziennie Å‚yżeczkÄ…) po posiÅ‚kachw różnego rodzaju zaburzeniach trawiennych (bóle żoÅ‚Ä…dka, jelit, zÅ‚etrawienie), przy braku apetytu oraz w schorzeniach górnych drógoddechowych.Wino koprowe.2 Å‚yżki zmielonych owoców zalewamy 1/2 szklankiwrzÄ…tku, gotujemy na maÅ‚ym ogniu przez 2 3 minuty i odstawiamypod przykryciem na pół godziny.Po przecedzeniu taki stężony naparwlewamy do butelki biaÅ‚ego wytrawnego wina i odstawiamy na kilkadni.Kieliszek takiego wina pijemy przy obfitych posiÅ‚kach w celupobudzenia trawienia.Proszek z owoców.2 3 Å‚yżki stoÅ‚owe sproszkowanych owocówzażywamy z mlekiem, cukrem lub miodem we wzdÄ™ciach i kolkachjelitowych.Koper wÅ‚oski jest znanÄ… i cenionÄ… przyprawÄ…, o której tak piszÄ… J.109 " +**$$**-Kybal i J.Kaplicka w swojej książce RoÅ›liny aromatyczne i przy­prawowe:  LiÅ›cie kopru używane sÄ… do aromatyzowania zup rybnychi saÅ‚at.WÅ‚osi jedzÄ… jako jarzynÄ™ koper marynowany w zalewieoctowo-solnej.Jest to tak zwany wÅ‚oski anyżek.Owoców koprudodaje siÄ™ dla zapachu do chleba, ciast, korniszonów w occie, a takżedo potraw z warzyw.We WÅ‚oszech zmielone nasiona sÅ‚użą jakoprzyprawa do miÄ™s smażonych.Nasiona dostarczajÄ… także olejkuużywanego w cukiernictwie i do produkcji likierów'*.Zastosowanie kopru jako przyprawy we WÅ‚oszech podkreÅ›liÅ‚ jużzmarÅ‚y w 1573 r.Marcin z UrzÄ™dowa:  koper wÅ‚oski znajÄ… ludziewszyscy we WÅ‚oszech, silnej wagi, albowiem koÅ‚acze, chleby z nimczyniÄ…(.)".KozÅ‚ek lekarski(VaÅ‚eriana officinalis L.)Inne nazwy: waleriana, waleryana, balderian, baldrian, bieldrzan,bieÅ‚drzan, dryjawnik, kozÅ‚ek, kozioÅ‚ek, kozÅ‚ek, koztek, kocia trawa,krop,macicznik, nardus leÅ›ny, odolan, stoniebo.Angielska: Valerian.Francuska: Valeriane officinale.Niemiecka:Gemeiner Baldrian.Rosyjska: Waleriana lekarstwiennÄ…ja [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • funlifepok.htw.pl
  •