BOY ZELENSKI Tadeusz Molier

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tej cechy temperamentuMoliera nie umiał zrozumieć roztropny Boileau, któremu Szelmostwa Skapena psuły koncep-cję Moliera, jaką sobie wytworzył po Mizantropie.Toteż w wierszach, które dzięki Molie-rowi stały się sławne, żali się, że w worku Skapena nie umie poznać autora Mizantropa:Dans ce sac ridicule ou Scapin s enveloppeJe ne reconnais plus l auteur du Mizanthrope & 34 81*A jednak trudno się oprzeć wrażeniu; mimo fajerwerku wesołości, jaki tryska z tej kroto-chwili, śmiech Moliera brzmi tutaj ostrzej niż kiedyś za młodu, kiedy poeta bawił się w dobiewędrówek po prowincji figlami Maskaryla.Czujemy to po osadzie smutku, jaki w nas zosta-wia ta wesołość.Zaledwie Molier chwycił wolną chwilę, aby skreślić Szelmostwa Skapena dla swego te-atru, nowe ceremonie dworskie zażądały jego współpracy.Tym razem chodziło o uroczysto-ści weselne brata królewskiego82*, który, owdowiawszy niespełna przed półtora rokiem poHenryce angielskiej, zaślubiał Elżbietę bawarską, córkę elektora Palatynatu.Drugiego grud-nia król wydaje dla księżniczki festyn, którego program spoczywa jak zwykle na głowieMoliera.I tu komedia ma służyć za rusztowanie dla ulubionego podówczas baletu.Zciśle biorąc,miał to być rodzaj revue najbardziej udatnych wkładek i baletów z poprzednich sztuk Molie-ra: z Psyche, Grzegorza Dyndały etc., przy czym nie obeszło się i bez powtórzenia ulubionej ceremonii tureckiej z Mieszczanina szlachcicem.Jako ramę skreślił Molier naprędce jakąśkilkuaktową sielankę , której nie znamy, introdukcję zaś do sielanki stanowiła niniejsza ko-medyjka, której pózniej wydawcy dali tytuł Hrabiny d Escarbagnas.Jest to jakby pendant do niedawnego Pana de Pourceaugnac: w obu tych sztukach Molierzałatwia rachunki z prowincją z epoki swoich wędrówek.W Panu de Pourceaugnac widzieli-śmy p r o w i n c j a ł a w gościnie paryskiej, w tej Hrabinie jesteśmy w samym sercu pro-wincji, widzimy te prowincjonalne wielkości u siebie w domu.Znamy już nieoszacowanychpaństwa de Sotenville; ale tam chodziło o co innego; tutaj dopiero widzimy tę beznadziejnąprowincję, na którą literatura francuska wysypie tyle złośliwości.Przy tym jest różnica w od-cieniu; o ile pp.de Sotenville wydają się być istotnie dobrą rodową szlachtą prowincjonalną,o tyle ta hrabina d Escarbagnas mocno trąci jak i p.de Pourceaugnac samozwaństwem:obawiam się, że jedyne autentyczne tytuły szlacheckie jej męża, to to, że mieszkał całe życiena wsi, trzymał sforę i podpisywał się na kontraktach tytułem hrabiowskim.HrabinaGdzieżeś ty się podziewał, mały niecnoto?GrzelaNa dworze.HrabinaCzemuż na dworze?34 W tym pociesznym worku, w który zawija się Skapen, nie poznaję już autora Mizantropa.160GrzelaPrzecież pani kazała mi się zabierać precz.HrabinaJesteś błazen, młody przyjacielu.Powinieneś wiedzieć, że precz w języku osób z towarzystwa ozna-cza przedpokój.Urszulo, przypilnuj, aby masztalerz oćwiczył tego małego hultaja; doprawdy, jest niedo zniesienia.UrszulaKtóż to jest masztalerz, proszę pani? Może starego Macieja pani tak przezywa?HrabinaCicho siedz, głupia sroko! ust nie możesz otworzyć, żeby z nich jakie chamstwo nie wypadło.DoGrzeli: Krzeseł.Do Urszuli: A ty zapal świece w srebrnych lichtarzach; już się ściemnia.Cóż to mabyć, czegóż tak ślepia wybałuszasz?UrszulaPani&HrabinaI cóż: pani& Cóż się stało?UrszulaNiby, że&HrabinaCo?UrszulaNiby, że ja nie mam świec.HrabinaJak to! nie masz świec?UrszulaNie, proszę pani, chyba zwykłe łojówki.HrabinaTy pastucho! a gdzież wosk, który kazałam kupić przed paru dniami?UrszulaJa go tam nie widziałam, odkąd jestem w tym domu.HrabinaRuszaj z mych oczu, bezwstydnico! Odeszlę cię do rodziców.Rzecz dzieje się w Angoul�me83*: tym samym Angoul�me, na którym w półtora wiekupózniej Balzak podda prowincję nowej egzekucji w swoich Straconych złudzeniach (Dwajpoeci, Cierpienia wynalazcy).Sławne powiedzenie hrabiny d Escarbagnas: jak na prowincję,to bardzo ładne wiersze , powtórzy z ironiczną intencją baronowa de Rastignac.Jak zwykle na prowincji, osoby nawet tak dystyngowane, jak hrabina d Escarbagnas, mu-szą nieco zstępować z piedestału z braku dość godnego towarzystwa; jakoż hrabina przyjmujełaskawie hołdy dwóch prowincjonalnych dygnitarzy, sędziego i poborcy.Jeden wzdycha, pi-sze wiersze i przesyła gruszki, drugi finansuje po trosze splendory hrabiny.161Pan Harpin& nic mnie nie dziwi, iż pani jesteś czułą na przymioty wicehrabiego; nie jesteś pierwszą kobietą, któ-ra odgrywa w świecie podobną rolę, która ma pod ręką jakiegoś pana poborcę, ale nie robi sobie skru-pułów, aby zdradzać jego miłość i sakiewkę z pierwszym, który się nawinie.Ale niech znów pani sięnie dziwi, że ja nie dam sobie zamydlić oczu wykrętami i przychodzę pani oznajmić przed całym do-branym towarzystwem, że zrywam wszelkie stosunki i że poborca nie będzie odtąd dla pani kasjerem.HrabinaTo szczególne, jak dziś wchodzi w modę gwałtowność i porywczość kochanków! Gdzie się obrócić,słyszy się o czymś podobnym.No, no, panie poborco, porzuć dąsy&Ten ostatni, pan Harpin, nakreślony jest energicznymi rysami, świadczącymi, iż Moliermiał już może w zanadrzu jeszcze jedną satyrę społeczną; świat finansowy, ów znamiennysymptom epoki, systemu, jakim był w dawnym ustroju Francji g e n e r a l n y p o b o r c a.Jak w Szelmostwach Skapena musnął jedynie sądownictwo, tak i tutaj finanse; czy gdyby muczasu starczyło, byłby pogłębił te tematy, czy też po doświadczeniach Tartufa, Don Juanauznałby za bezpieczniejsze nie tykać dwóch filarów ówczesnego ustroju społecznego, niewiemy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download - pobieranie - ebook - do ÂściÂągnięcia - pdf

Menu