Lenin W I Imperializm jako najwyższe stadium kapitalizmu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wyznanie praktyków brzmi zupełnie nie tak, jak oficjalne opiewanie wspa-47Dr.Oskar Stillich: �Geld u.Bankwesen.� Brl.1907, S.147.48Jeidels, l.c., S.183 i 184.26niałości �zorganizowanego� kapitalizmu przez jego apologetów w rodzaju Schulze-Gaevernitza, Liefmanna i im podobnych �teoretyków�.Na jaki czas przypada ostateczne ustalenie się �nowej działalności� wielkich banków, nato ważne pytanie daje dość dokładną odpowiedz Jeidels:�Aączność pomiędzy przedsiębiorstwami przemysłowymi z ich nową treścią.nowymi formami,nowymi organami, a mianowicie: wielkimi bankami, zorganizowanymi zarazem i centralistycznie, idecentralistycznie, powstaje jako charakterystyczne zjawisko narodowo-gospodarcze nie wcześniejchyba niż w latach 90-ych; w pewnym sensie można nawet odsunąć ten punkt początkowy do r.1897,z jego wielkim �zlewaniem się� przedsiębiorstw, wprowadzającym po raz pierwszy nową formę zde-centralizowanej organizacji dla względów przemysłowej polityki banków.Ten punkt początkowymożna bodaj odsunąć do jeszcze pózniejszego terminu, albowiem dopiero kryzys r.1900 kolosalnieprzyśpieszył proces koncentracji i w przemyśle, i w bankowości, spotęgował ten proces, po raz pierw-szy przeistoczył stosunki z przemysłem w prawdziwy monopol wielkich banków, uczynił te stosunkiznacznie ściślejszymi i intensywniejszymi�49.Tak więc wiek XX oto punkt zwrotny od kapitalizmu dawnego do nowego, od panowa-nia kapitału w ogóle do panowania kapitału finansowego.49Jeidels, l.c., S.181.27III.KAPITAA FINANSOWY I OLIGARCHIA FINANSOWA�Wciąż wzrastająca część kapitału przemysłowego pisze Hilferding nie należy do tych przemysłow-ców, którzy go używają.Prawo rozporządzania kapitałem otrzymują oni wyłącznie za pośrednictwem banku,który w stosunku do nich reprezentuje właścicieli tego kapitału.Z drugiej strony, bank musi wciąż wzrastającączęść swoich kapitałów lokować w przemyśle.Wskutek tego staje się on w coraz większym stopniu kapitalistąprzemysłowym.Taki kapitał bankowy zatem kapitał w formie pieniężnej który w ten sposób w rzeczywi-stości przeistacza się w kapitał przemysłowy, nazywam kapitałem finansowym�.�Kapitał finansowy zatem to kapitał znajdujący się w rozporządzeniu banków i stosowany przez przemysłowców�50.Określenie to jest niepełne o tyle, że brak w nim wskazania na jeden z najważniejszychmomentów, mianowicie: na wzrost koncentracji produkcji i kapitału w tak silnym stopniu, żekoncentracja prowadzi i doprowadziła do monopolu.Ale w całym wykładzie Hilferdinga wogóle, w szczególności zaś w obu rozdziałach poprzedzających rozdział, z którego wzięte jestto określenie, podkreśla się rolę monopolów kapitalistycznych.Koncentracja produkcji; monopole wyrastające z tej koncentracji; zlewanie się albo zrasta-nie banków z przemysłem oto historia powstania kapitału finansowego i treść tego pojęcia.Teraz musimy przejść do opisu, jak �gospodarowanie� monopolów kapitalistycznych wogólnych warunkach produkcji towarowej i własności prywatnej nieuchronnie staje się pano-waniem oligarchii finansowej.Zaznaczamy, że przedstawiciele niemieckiej nauki burżuazyj-nej a zresztą nie tylko niemieckiej jak Riesser, Schulze-Gaevernitz, Liefmann i inni, sąwszyscy bez wyjątku apologetami imperializmu i kapitału finansowego.Nie demaskują oni,lecz zacierają i upiększają �mechanikę� tworzenia się oligarchii, jej metody, rozmiary jej do-chodów, �bezgrzesznych i grzesznych�, jej stosunki z parlamentami itp., itd.Wykręcają sięod �przeklętych zagadnień� za pomocą napuszonych, mglistych frazesów, odwoływania siędo �poczucia odpowiedzialności dyrektorów banków, wychwalania �poczucia obowiązku�urzędników pruskich, poważnego rozpatrywania szczegółów zupełnie niepoważnych projek-tów ustaw o �nad-zorze�, �reglamentacji� za pomocą teoretycznych koszałek opałek w ro-dzaju np.następującego �naukowego� określenia, do którego dogadał się profesor Liefmann:�.handel jest to działalność przemysłowa, skierowana ku zbieraniu dóbr, przechowywaniuich i oddawaniu do rozporządzenia�51 Wynika stąd, że handel istniał u ludzi pierwotnych,którzy nie znali jeszcze wymiany, i że będzie również w społeczeństwie socjalistycznym!Ale potworne fakty, dotyczące potwornego panowania oligarchii finansowej, tak biją woczy, że we wszystkich krajach kapitalistycznych: i w Ameryce, i we Francji, i w Niemczech,powstała literatura stojąca na stanowisku burżuazyjnym i dająca jednakże mniej więcej praw-dziwy obraz i mieszczańską, rozumie się krytykę oligarchii finansowej.Na naczelnym miejscu należy postawić ten �system udziałów�, o którym kilka słów po-wiedziałem już wyżej.Oto, jak opisuje istotę rzeczy ekonomista niemiecki Heymann, którybodaj wcześniej niż inni zwrócił nań uwagę:�Kierownik kontroluje podstawowe towarzystwo (�towarzystwo-macierz� dosłownie); to zaś z kolei pa-nuje nad zależnymi od niego towarzystwami (�towarzystwami-córkami�), te ostatnie nad �towarzystwami-wnukami� itd.W ten sposób można posiadając niezbyt wielki kapitał panować nad olbrzymimi dziedzinamiprodukcji.W rzeczy samej, jeżeli dość jest posiadać 50% kapitału, aby móc kontrolować towarzystwo akcyjne,50Hilferding: �Das Finanzkapital� (tłum.ros.), M.1912, str.339.51R.Liefmann, l.c., S.476.28to wystarcza, żeby kierownik posiadał zaledwie 1 milion, aby miał możność kontrolować 8 milionów kapitału�towarzystw-wnuków�.Jeżeli zaś ten �splot� sięga dalej, to z 1 milionem można kontrolować 16 mln, 32 mlnitd.�52W rzeczywistości doświadczenie wykazuje, że dość posiadać 40% akcyj, ażeby rozporzą-dzać sprawami towarzystwa akcyjnego53, albowiem pewna część rozproszonych, drobnychakcjonariuszów w praktyce nie ma żadnej możności brania udziału w zebraniach ogólnychitd.�Demokratyzacja� posiadania akcyj, od której burżuazyjni sofiści i oportunistyczni �też-socjaldemokraci� oczekują (albo zapewniają, że oczekują) �demokratyzacji kapitału�, wzmo-żenia roli i znaczenia drobnej produkcji itp [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download - pobieranie - ebook - do ÂściÂągnięcia - pdf

Menu